ROTTERDAM – Het leven van een schaker gaat niet altijd over rozen. Iemand waarvoor dat zeker gold was Sammi Fajarowicz (1908-1940), een Joodse schaker in Nazi-Duitsland. Zijn leven was zwaar. Volgens de geschiedenisboeken overleed hij in 1940 aan tuberculose. Helaas weten we dat weinig Joden in 1940 ook daadwerkelijk aan túberculose stierven. Volgens de geschiedenisboeken herbergde Duitsland gedurende het Interbellum veel sterke, talentvolle Joodse schakers. Helaas weten we dat geen van deze schakers toetrad tot de schaakelite; ze mochten alleen aan kleinschalige Joodse toernooien deelnemen, niet aan nationale en internationale events. Het Duitse regime wilde koste wat kost voorkomen dat een Joodse schaker nationaal kampioen zou worden.
De reden waarom 85 jaar later de naam Fajarowicz nog wordt genoemd in een verslag van een KNSB-wedstrijd tussen Shah Mata 1 en Sliedrecht 3, is het feit dat hij een gambiet-variant in de schaakboeken -en later engines- heeft gekregen: Budapest-gambiet, Fajarowicz variant. Ondanks de complexiteit van dit dubieuze gambiet, was afgelopen zaterdagmiddag op zowel bord 4 als bord 6 deze opening te zien. De kans is zeer nihil dat dit eerder voorgekomen is in een KNSB-wedstrijd. Na de eerste 10 zetten was op beide borden duidelijk waarom: Fajarowicz had een drukke middag, hij heeft zich veelvuldig moeten omdraaien in zijn graf.
Bert Dobber en Joost Stoker waren verantwoordelijk voor dit unicum. Bert speelde op een voorspoedige terugwinst van de gambiet-pion, Joost koos voor de agressieve optie van snelle ontwikkeling van de lichte stukken en de pion voor lief nemen. Ongeacht de verkozen strategie heeft teamleider Martijn verboden deze risicovolle opening de komende wedstrijden nog te spelen: Joost noteerde een roekeloze nul, Bert had veel fouten van zijn tegenstander nodig om alsnog een vol punt te noteren. Er moest gewonnen worden tegen Shah Mata, maar niet tegen elke prijs.
Mede door de ruige nul van Joost kwam Sliedrecht 3 tekort in een rumoerig Rotterdam-West. Shah Mata en Charlois-Europoort hadden tezamen weer hun best gedaan om een sfeerloze en gehorige locatie te vinden voor de KNSB-wedstrijden. Het blijft toch knap dat veel Rotterdamse clubs het elk jaar voor elkaar krijgen om hun tegenstanders te ontvangen op plaatsen waar je liever niet gezien wordt. De eindstand van 4,5 – 3,5 was overigens niet toe te schrijven aan de locatie, want de nullen die werden genoteerd kwamen voornamelijk door goede zetten van de tegenstanders. Zo bleef de opponent van Tjerry rustig ondanks de wervelwind die zijn koningsstelling aandeed, wachtte de tegenstander van Jeroen geduldig tot het juiste moment om toe te slaan in een gelijkwaardig eindspel en werd op bord 6 het Budapest-gambiet glimlachend weerlegd. Shah Mata won terecht.
De wedstrijd mag vergeten worden. Sammi Fajarowicz niet. Zijn 3. … Pe4 is ondertussen verboden in Sliedrecht 3, zijn leven had nooit verboden mogen worden.
